„Jabłko Marcjanny” to prywatne archiwum gromadzące dokumenty dotyczące życia gospodarczego i towarzyskiego na dworach wschodniego Mazowsza w XIX w.
Archiwum powstało w 2015 r. w wyniku odnalezienia rękopisów Marcjanny z Jawornickich Oborskiej z dworu w Proszewie (ziemia liwska).
Materiały pochodzą od końca XVIII w. do końca XIX w. W ich skład wchodzą:
– zbiór 350 przepisów kulinarnych Marcjanny Oborskiej od 1825 r.,
– Expensa i Intraty – dworskie księgi przychodów i rozchodów (1807-1847) wraz z wydatkami osobistymi właścicieli,
– dokumenty z ksiąg metrykalnych,
– akty notarialne,
– fotografie rodzinne,
– korespondencja rodzinna,
– pamiętnik Teresy Oborskiej, wnuczki Marcjanny,
– zbór prac malarskich syna, Maksymiliana Oborskiego, powstałych na Syberii i Mazowszu,
– dokumenty dotyczące innych mieszkańców dworu – rezydentów, guwernantek, służby.
Zbiory obejmują około 300 wielostronicowych dokumentów i nadal są gromadzone. Na ich podstawie organizowane są wykłady, warsztaty historyczno-kulinarne oraz publikowane materiały naukowe.
Podmiot prowadzący archiwum
Archiwum "Jabłko Marcjanny" zostało założone w 2015 r. przez Małgorzatę Buttittę, italianistkę i antropolożkę kultury, specjalizującą się w antropologii jedzenia oraz historii i tradycji kulinarnych, ze szczególnym uwzględnieniem kultury i tradycji polskich, włoskich oraz basenu Morza Śródziemnego. Prowadzi badania nad dziejami oraz kulinariami wsi i dworu wschodniego Mazowsza.
W ramach archiwum prowadzone są kwerendy i upubliczniane zbiory archiwalne dotyczące Marcjanny Oborskiej, dworu i kuchni na wschodnim Mazowszu w XIX w. Działalność archiwum obejmuje wykłady na uniwersytetach, udział w konferencjach, prelekcje (np. dla stowarzyszeń genealogicznych, biliotek), warsztaty kuchni historycznej z wykorzystaniem odnalezionych przepisów (np. dla szkół gastronomicznych i Kół Gospodyń Wiejskich), konsultacje historyczne i regionalne przy organizacji wystaw (np. "Historia cukrowni w Sokołowie Podlaskim"), organizowanie tematycznych spotkań i wyjazdów, publikacje (m.in. „Książka kucharska odręcznie spisana Marcjanny z Jawornickich Oborskiej” (2018 r.), „W dawnej kuchni pogranicza polsko-litewskiego” (2022 r.)), wywiady dla mediów.