Czym jest archiwistyka społeczna
jednostka
W centrum działań archiwistyki społecznej znajduje się człowiek. Skrzypaczka, która zainicjowała powstanie archiwum polskiego jazzu. Pielęgniarka, która pracuje na bloku operacyjnym, a po godzinach dokumentuje dokonania swoich poprzedniczek. Bibliotekarz, który odkrywa trudną historię dla mieszkańców swojego miasta. Archiwiści społeczni nie tylko gromadzą cenne materiały, ale przy tym również wyzwalają energię społeczną. Są inicjatorami i twórcami projektów artystycznych i edukacyjnych, angażują społeczność we wspólne działania. Przyczyniają się do ożywienia życia kulturalnego.
zbiory
W Polsce istnieje ponad 700 archiwów społecznych. Dokumentują nieopowiedziane dotąd historie małych społeczności, środowisk i oddolnych inicjatyw. Może to być historia podkarpackiego miasteczka, losy kobiet pracujących w Stoczni Gdańskiej, czy też biografie twórców polskiego jazzu. Archiwiści społeczni pukają do drzwi sąsiadów, dzięki czemu docierają do nieznanych dokumentów. Nagrywają wspomnienia starszych osób, odwiedzają lokalne stowarzyszenia. Zgromadzone przez nich zbiory rzucają nowe światło na społeczną historię Polski.
zasób
Posiadane przez nas doświadczenie na polu archiwistyki społecznej traktujemy jako otwarty zasób wiedzy. Dzielimy się nim, prowadząc webinary, szkolenia, konsultacje. Wspieramy różne inicjatywy od początku ich powstania. Często odpowiadamy na pytanie: „jak zacząć?”. Rozwijamy darmowe narzędzie – Otwarty System Archiwizacji, aby udostępniać w jednym miejscu rozproszone zbiory archiwów społecznych. W trakcie naszej pracy uczymy się od archiwistów społecznych, wymieniamy się wiedzą, rozwijamy nasze kompetencje. Razem tworzymy nowe projekty dokumentacyjne, kulturalne i sieciujące, upowszechniamy dorobek archiwów społecznych.
varia
Tematyka archiwów społecznych jest tak różnorodna jak zainteresowania ich twórców. Powstanie archiwum wynika z potrzeby zmiany społecznej w najbliższym otoczeniu i ocalenia znikających świadectw przeszłości. Od impulsu do działania – archiwiści społeczni zachowują i upowszechniają bliskie im historie. Tematy podejmowane przez archiwa społeczne nie tworzą jednej narracji. Budują wielowątkową i wielowymiarową opowieść o społeczeństwie. Alpinistyka, muzyka tradycyjna, ruchy społeczne, herstoria, fotografia artystyczna, polska emigracja – to tylko nieliczne z tematów, które podejmują archiwiści społeczni.
Archiwa społeczne gromadzą fotografie, dokumenty, wspomnienia po to, aby je szeroko udostępnić. Archiwiści społeczni i archiwistki społeczne pukają do domów prywatnych, żeby zapytać o cenne archiwalia, przeglądają stare kroniki szkolne, nagrywają wspomnienia mieszkańców i mieszkanek. Dzięki temu docierają do historii autentycznej, widzianej z wielu perspektyw.
Siłą archiwistyki społecznej jest lokalność
Większość inicjatyw działa w niewielkich miejscowościach. To tam twórcy i twóczynie archiwów społecznych pobudzają społeczności do zainteresowania się historią, integrują sąsiadów i sąsiadki w projektach międzypokoleniowych i zmieniają najbliższe otoczenie. Paleta zainteresowań archiwistów i archiwistek społecznych jest jednak szeroka i wykracza poza historię regionalną. To także, na przykład: historia polskich pielęgniarek, dokumentacja koncertów jazzowych czy życie kobiet na wsi.
Na ruch archiwistyki społecznej składa się aktywność ponad 700 środowisk
Co łączy te inicjatywy? Pasja, aktywność i autorskie metody działania. Pasja leży u źródeł powstania archiwum społecznego i jest jego istotą. Aktywność przejawia się przede wszystkim w poszukiwaniu źródeł w niestandardowych miejscach i w różnorodnych sposobach na przybliżenie ich społeczeństwu. W ideę archiwistyki społecznej wpisana jest także wrażliwość na człowieka i jego opowieść.
Archiwistyka społeczna to dynamicznie rozwijająca się dziedzina życia społecznego
Obejmuje działalność fundacji, stowarzyszeń, bibliotek czy grup nieformalnych, które przyczyniają się do rozwoju społeczeństwa obywatelskiego, mającego poczucie podmiotowości, oddolnie zapisującego swoją historię. Dziedzina ta, choć spontaniczna i oparta na pasji, posiada swoje narzędzia oraz wypracowaną przez lata metodologię.
Archiwistyka społeczna to także szybko rozwijająca się dziedzina naukowa
Jeszcze do niedawna rzadko podejmowana przez badaczy i badaczki, obecnie wykładana jest na uniwersytetach; archiwistyka społeczna jest także przedmiotem licznych badań naukowych i konferencji.