Przejdź do treści
Przemyśl
zbiory udostępniane online
Zobacz adres i kontakt

Zasób archiwum obejmuje między innymi akta własne Południowo-Wschodniego Instytutu Naukowego (PWIN) i ich dokumentację obejmuję. Wśród darowizn natomiast można wymienić „Kolekcję materiałów dotyczących dziejów wsi: Kobylnica Wołoska…”, przekazaną przez Stanisława Barana z Berlina. Jej zakres chronologiczny to lata 1557–2006. W jej skład wchodzą: kopie archiwaliów, wybrane teksty drukowane, fotografie i wspomnienia.

Drugą kolekcją jest „Spuścizna dra Aleksandra Kolańczuka” (był on historykiem wojskowości), opracowana i zdigitalizowana w 2012 r. Dotyczy ona w głównej mierze sojuszu polsko-ukraińskiego w 1920 r. oraz losów emigracji petlurowskiej w Polsce. Zakres chronologiczny to lata 1914─1946, 1948─1953, 1955─2012. Zakres terytorialny obejmuje obszar Polski i Ukrainy. Na spuściznę składają się m.in.: fotografie, świadectwa, dyplomy, nominacje, zaświadczenia, podziękowania, zaproszenia, notatki, teksty własne i obce, artykuły, biogramy i wykazy oficerów ukraińskich, wspomnienia, akty notarialne, mapy, korespondencja, pocztówki okolicznościowe, materiały dotyczące obozów internowanych żołnierzy armii Ukraińskiej Republiki Ludowej w Polsce.

Kolekcja „Dwie okupacje (1939─1941 i 1941─1944). Życie codzienne na pograniczu” zawiera materiały dotyczące życia ludności cywilnej na obszarze dawnej Galicji pod okupacją niemiecką i sowiecką w latach 1939─1944. Archiwalia te zaczęła gromadzić pod koniec lat 80. XX w. Stacja Naukowa Polskiego Towarzystwa Historycznego ─ Oddział w Przemyślu. Po jej likwidacji i przejęciu zbiorów przez PWIN w Przemyślu były one systematycznie uzupełniane poprzez darowizny osób fizycznych, jak również zakupy w antykwariatach. Zdjęcia i dokumenty do instytutu przekazali: Władysław Fołta, Stanisław Stępień, Mieczysław Nyczek, Frank Grelka i Aleksander Kolańczuk. Archiwalia mają postać akt luźnych, poszytów oraz ksiąg. Sporządzone zostały w językach: polskim, niemieckim, rosyjskim i ukraińskim. Na zasób składają się m.in. zarządzenie urzędowe władz Generalnego Gubernatorstwa; materiały na temat tajnego nauczania; dokumenty dotyczące Armii Krajowej na Podkarpaciu; materiały dotyczące stosunków polsko-ukraińskich podczas II wojny światowej, pogromów ludności żydowskiej, jeńców w Nehrybce i Pikulicach; mapy i fotografie przedstawiające życie codzienne mieszkańców Galicji Wschodniej.

Zabezpieczonej spuściźnie po dwóch ostatnich greckokatolickich duchownych z miejscowości Kobylnica Wołoska, Janie i Konstantym Podlaszeckim, nadano nazwę „Materiały rodziny Podlaszeckich”. Zakres chronologiczny obejmuje lata 1848, 1875, 1886, 1890–1941. Zakres terytorialny obejmuje obszar greckokatolickiej diecezji przemyskiej.

Kolejny opracowany zespół to „Materiały dotyczące greckokatolickiej parafii przemyskiej”. Zakres chronologiczny obejmuje lata 1881─1939. Większość akt znajduje się w dobrym stanie fizycznym.

Wśród zebranych materiałów znajdują się akta dotyczące działalności dobroczynnej w środowisku grekokatolików diecezji przemyskiej. Na uwagę zasługuje zwłaszcza działalność Instytutu Wdów i Sierot, czy też Ukraińskiego Towarzystwa Pomocy Inwalidom. W aktach znaleźć również można informacje dotyczące posługi Sióstr Służebniczek Przeświętej Dziewicy Maryi z Krakowca oraz organizowanych przez duchownych akcjach wspomagania biednych ludzi poszkodowanych przez klęski żywiołowe i działania wojenne. Wśród akt znajdują się plakaty i broszury informacyjne wydawane zarówno przez czytelnię Michała Kaczkowskiego, jak i przez „Proswitę”. Są tam także drukowane Sprawozdania Dyrekcji Państwowego Gimnazjum w Przemyślu i Jaworowie z lat 1894, 1900 oraz 1931. Istotne znaczenie mają dokumenty dotyczące działalności fabryki kadzideł Józefa Kuryłki, w której zaopatrywali się duchowni grekokatoliccy z parafii przemyskich. Pozostałe materiały nie zostały opracowane. Są wśród nich: rękopisy, mapy, ryciny, fotografie, mikrofilmy, dokumenty życia społecznego, ulotki, broszury i afisze.

Tematyka

  • emigracja
  • fotografia
  • II wojna światowa
  • judaika
  • kresy
  • nauka
  • okupacja

Rodzaje zbiorów w archiwum

  • dokumentacja aktowa
  • dokumenty osobiste
  • dokumenty życia społecznego
  • fotografie
  • ikonografia
  • kartografia
  • wspomnienia

Sposoby udostępniania

na miejscu, w internecie

Podmiot prowadzący archiwum

Południowo-Wschodni Instytut Naukowyorganizacja pozarządowa - stowarzyszenie

Instytut powstał 2 lutego 1990 r. z inicjatywy historyka dr. Stanisława Stępnia, byłego pracownika zlikwidowanej wówczas Stacji Naukowej Polskiego Towarzystwa Historycznego. Jest stowarzyszeniem naukowym, prowadzi badania nad stosunkami polsko-ukraińskimi na przestrzeni wieków, a także kontaktami Polski i Polaków z innymi narodami Europy południowo-wschodniej oraz mniejszościami narodowymi w Polsce i na Ukrainie.

Działalność stowarzyszenia koncentruje się też na: wydawaniu publikacji (serie: „Polacy na Ukrainie. Zbiór dokumentów” oraz „Polska – Ukraina 1000 lat sąsiedztwa”, czasopisma periodyczne: „Biuletyn Ukrainoznawczy”, „Studia Polsko-Ukraińskie” i „Studia Przemyskie”, prace monograficzne, dzienniki i wspomnienia), prowadzeniu biblioteki naukowej (zbiory dotyczą problematyki regionalnej, zagadnień mniejszości narodowych i wyznaniowych) i Archiwum Południowo-Wschodniego Instytutu Naukowego w Przemyślu (powstałym wraz z instytutem w 1990 r.), organizacji programów edukacyjnych (dla uczniów szkół średnich i studentów z Polski, Ukrainy i Białorusi), seminariów i konferencji naukowych. Naukowcy z Ukrainy odbywają w instytucie staże.

Organizacja przyznaje Nagrodę Naukową im. Marcelego Handelsmana za prace magisterskie, doktorskie i habilitacyjne podejmujące tematykę polsko-ukraińską oraz dotyczące mniejszości narodowych. Ponadto prowadzi kwerendy w archiwach polskich i ukraińskich, udziela informacji na temat badań prowadzonych na Ukrainie oraz ukraińskiego rynku, a także opracowuje ekspertyzy naukowe i wydaje opinie w sprawie herbów miast i gmin.