Relacja z działań w projekcie „Na trwałe”

W 2024 roku zrealizowaliśmy pierwszą edycję projektu zabezpieczania zbiorów społecznych „Na trwałe”. W ramach działań odwiedzaliśmy biorące udział w projekcie organizacje, które skanowały, opisywały i porządkowały swoje zbiory. Dzielimy się zatem wrażeniami z naszych wizyt studyjnych!

Przypomnijmy: „Na trwałe. Projekt zabezpieczania zbiorów społecznych” to wielomiesięczne działanie CAS, którego celem jest wsparcie archiwów społecznych w opiece nad ich zbiorami. Wyłonione w naborze organizacje, które opisały swoje potrzeby oraz plany na konkretne prace wokół gromadzonych przez siebie zbiorów, otrzymują od nas wsparcie merytoryczne, sprzętowe oraz finansowe.

Podsumowanie edycji 2024 [aktualizacja po zakończeniu projektu]

W ramach prac archiwalnych przeprowadzonych we wszystkich organizacjach, które brały udział w edycji 2024, udało się zdigitalizować łącznie 2800 obiektów. Wśród nich znajdują się fotografie, dokumenty, druki ulotne, listy prywatne, wydania gazet lokalnych itp. Znakomita większość spośród nich, bo aż 2500 obiektów, zostały opisane w Otwartym Systemie Archiwizacji.

Osoby uczestniczące w projekcie zabezpieczyły także swoje zbiory, przepakowując je do opakowań, które otrzymali od CAS w ramach wsparcia “Na trwałe”, a skany czy zbiory cyfrowe zostały zgrane na dyski zewnętrzne, które również były elementem pakietu wsparciowego. Część archiwów społecznych skorzystała także z naszych skanerów, które posłużyły do właściwego zdigitalizowania zbiorów.

• Miejska Biblioteka Publiczna im. K. I. Gałczyńskiego w Sokołowie Podlaskim: zobacz zbiory

• Stowarzyszenie Saga Grybów / Społeczne Archiwum Grybowa: zobacz zbiory

• Cech Fryzjerów i Rzemiosł Różnych w Warszawie: zobacz zbiory

• Goleniowski Dom Kultury w Goleniowie: zobacz zbiory

• Stowarzyszenie Lambda Warszawa: zobacz zbiory

• Fundacja Dziki Zachód Leśna: zobacz zbiory

• Stowarzyszenie Biskupia Górka, Gdańsk: zobacz zbiory

• Polski Czerwony Krzyż – Gabinet Historyczny, Warszawa: zobacz zbiory

• Kwidzyńskie Centrum Kultury w Kwidzynie, Pracownia Regionalna: zobacz zbiory

• Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne Solec Zdrój: zobacz zbiory

Jako CAS przeprowadziliśmy łącznie 22 wizyt studyjnych, zrealizowaliśmy 9 wywiadów pogłębionych – to dla nas bezcenne źródło wiedzy na temat konkretnych potrzeb archiwistów i archiwistek społecznych.

---

Na wizytach studyjnych spotykali się z Wami Ewa Hubar, Adriana Kapała, Andrzej Konopka, Joanna Łuba, Joanna Michałowska, Marta Przybyło i Małgorzata Pankowska-Dowgiało. Jak wyglądały nasze prace w projekcie?

Cenne spotkania z archiwistami i archiwistkami społecznymi

Przede wszystkim, każda z wizyt była niezwykle wartościowym spotkaniem, przestrzenią do rozmowy i wzajemnego wsparcia. Projekt „Na trwałe” działa w dwie strony – jako CAS podpowiadamy, jakie rozwiązania w zakresie opieki nad zbiorami zastosować, oraz dajemy wiedzę i narzędzia pomagające w realizacji tych rozwiązań; z kolei archiwa społeczne poświęcają nam dużo czasu i dzielą się historiami, dzięki którym lepiej możemy zrozumieć ich potrzeby oraz dostosować nasze działania do nich. 

W czasie wizyt nieodmiennie z podziwem przyglądaliśmy się pasji i energii do działania osób zaangażowanych w prace archiwów społecznych, których to prac jest nieraz bardzo dużo. Małgorzata gromadzi zbiory od 20 lat, w swojej społeczności zna wszystkich i już nie raz uratowała zbiory przed zapomnieniem. Kamil i Anna przywracają w swojej miejscowości historię Żydów – upamiętniają, budują relacje. Krystyna, Anna i Danuta dzięki swojej pracy wsparły rewitalizację swojego osiedla. A to tylko parę przykładów!

Spotykaliśmy niezwykłe osoby, które archiwum społecznym zajmują się nierzadko równolegle do pracy zawodowej. W naszej ocenie, brak czasu oraz różna sytuacja finansowa archiwów społecznych sprawiają, że wyzwaniem bywa zaplanowanie pracy długofalowo. Tym bardziej doceniamy Waszą pracę i cieszymy się, że projekt „Na trwałe” może choć trochę Was wesprzeć.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Taśmy, szpulki i pudełka

Osią projektu „Na trwałe” są zbiory archiwów społecznych oraz opieka nad nimi i zapewnienie im trwałości na jak najdłużej. Podziwialiśmy wielką różnorodność i bogactwo materiałów, które gromadzą archiwa społeczne – nie tylko zdjęć czy dokumentów, lecz także przedmiotów z naszych domów czy budynków gospodarczych. Pokazywaliście nam setki zdjęć, unikatowe dokumenty i obiekty tak niezwykłe, jak kronika cechu fryzjerów albo materiały filmowe z lat 90. telewizji regionalnej w Kwidzynie.

Oczywiście każde archiwum i każda kolekcja ma swoje specyficzne uwarunkowania. Wydaje nam się, że największym wyzwaniem w zakresie opieki nad zbiorami pozostaje po prostu ich opracowanie. Potrzeba czasu i ludzi, którzy mogliby je uporządkować, opisać, zdigitalizować i udostępnić.

Trudnym zagadnieniem są warunki przechowywania tych zbiorów – archiwa społeczne mierzą się z brakiem lokalu czy odpowiednich materiałów do przechowywania. W ramach projektu przekazujemy archiwom społecznym profesjonalne pudła i teczki, a także dajemy możliwość konsultacji z konserwatorką Moniką Supruniuk, która podpowiada, w jakich warunkach przechowywać dane materiały.

Cieszymy się, że możemy użyczać Wam nasze skanery do digitalizacji zdjęć i dokumentów. Już teraz dostrzegamy, że projekt „Na trwałe” przyjęliście z otwartością i gotowością do pracy. Wielokrotnie słyszeliśmy, że to dobry moment na opracowywanie zbiorów i zdobywanie dodatkowej wiedzy o nich.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Historie i relacje

Choć brzmi to banalnie, musimy powiedzieć, że zachwycają nas historie. Historie o tym, jak archiwiści społeczni i archiwistki społeczne odkrywają zdjęcia, dokumenty czy pamiątki i wplatają je w życie danej społeczności. Historie osób, które za tymi pamiątkami się kryją. Historie osób – darczyńców – którzy spotykają się z archiwistami i archiwistkami społecznymi, przekazują swoje pamiątki, dzielą się opowieściami.

Z uznaniem także prowadziliśmy rozmowy z archiwistami i archiwistkami, którzy doskonale zdają sobie sprawę z unikatowości swoich zbiorów i ich ogromnej wartości dla danej społeczności. Wszyscy byli świetnie przygotowani do wizyt, mieli przygotowane konkretne pytania, przemyślane działania, jakie chcą podjąć. Rozmowy, nieraz bardzo długie, utwierdziły nas w przekonaniu o wartości projektu „Na trwałe”. Nie tylko archiwiści społeczni i archiwistki społeczne zyskują wsparcie, lecz także my jako CAS możemy jeszcze lepiej poznać ich sytuację na miejscu, pracę w terenie, możemy zobaczyć archiwa.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

Dziękujemy za zaangażowanie organizacjom biorącym udział w projekcie: Cech Fryzjerów i Rzemiosł Różnych, Fundacja Dziki Zachód Leśna, Goleniowski Dom Kultury w Goleniowie, Kwidzyńskie Centrum Kultury w Kwidzynie, Pracownia Regionalna, Miejska Biblioteka Publiczna im. K. I. Gałczyńskiego w Sokołowie Podlaskim, Polski Czerwony Krzyż – Gabinet Historyczny, Społeczne Archiwum Grybowa (Stowarzyszenie Saga Grybów), Stowarzyszenie Biskupia Górka, Stowarzyszenie Lambda Warszawa, Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne Solec Zdrój.