Przyszłość historii mówionej. Interdyscyplinarne spotkanie wokół „Podręcznika do historii mówionej”

Historia mówiona zmienia rozmówcę, zmienia nagrywającego, w dłuższej perspektywie potrafi zmieniać społeczności i myślenie o tym, czym jest historia. Wraz z Wydziałem Nauk o Kulturze i Sztuce Uniwersytetu Warszawskiego zapraszamy na spotkanie wokół „Podręcznika do historii mówionej” dr. Marcina Jarząbka, które odbędzie się 19 marca 2025 roku w godz. 16.00–18.00 na Uniwersytecie Warszawskim.

Z metody historii mówionej czerpią badacze i badaczki z wielu dyscyplin – od historii, przez socjologię, po etnografię – a także pracownicy i pracowniczki instytucji kultury, archiwistki i archiwiści społeczni. Jej uniwersalność sprawia bowiem, że – jak pisze Marcin Jarząbek, autor „Podręcznika do historii mówionej” – „jest we współczesnej nauce zjawiskiem transdyscyplinarnym, które jednocześnie rozwija się za sprawą stałej więzi z życiem pozaakademickim: z edukacją, z organizacjami pozarządowymi, ze sztuką, z literaturą”. 

O wielowymiarowych zastosowaniach metody historii mówionej, jej roli w badaniach, ale też w życiu społecznym, a także o potencjale drzemiącym w obszernych zbiorach z zapisami rozmów porozmawiamy na spotkaniu wokół pierwszego polskiego podręcznika do historii mówionej.

„Przyszłość historii mówionej” – spotkanie

Spotkanie odbędzie się 19 marca 2025 roku w godz. 16.00–18.00 w sali 108 w budynku Wydziału Nauk o Kulturze i Sztuce Uniwersytetu Warszawskiego przy ul. Krakowskie Przedmieście 26/28. Wstęp wolny!

Referat otwierający spotkanie wygłosi dr Marcin Jarząbek, autor „Podręcznika”. Następnie referaty-komentarze przedstawią: prof. Jerzy Kochanowski (WNKS UW), prof. Małgorzata Głowacka-Grajper (Wydział Socjologii UW) oraz dyrektorka Centrum Archiwistyki Społecznej Katarzyna Ziętal.

Spotkanie poprowadzi prof. Paweł Rodak z Instytutu Kultury Polskiej UW.

Podczas spotkania zaplanowaliśmy również czas na dyskusję z udziałem publiczności.

O podręczniku

„Podręcznik do historii mówionej” powstał z myślą o wszystkich osobach, które chcą poznać metody historii mówionej oraz korzystać z nich w praktyce w sposób jak najbardziej profesjonalny. To podręcznik akademicki i popularnonaukowy, a zarazem praktyczny: wskazujący narzędzia do pozyskiwania danych i źródeł na potrzeby prac badawczych, działań wystawienniczych, dokumentacyjnych czy edukacyjnych. Dlatego oprócz pragmatycznej instrukcji dotyczącej sposobów przeprowadzania wywiadu zawarto w nim zagadnienia teoretyczne i metodologiczne odnoszące się do działania ludzkiej pamięci, do sposobów interpretacji historii mówionej, omawiające relację teorii do pytań badawczych, a tychże – do pytań w wywiadzie. 

Podręcznik jest publikacją darmową – można zamówić egzemplarz papierowy lub pobrać książkę w wersji online.

Dostępność architektoniczna budynku

Spotkanie odbywa się w tzw. budynku administracyjno-dydaktycznym Wydziału Nauk o Kulturze i Sztuce Uniwersytetu Warszawskiego w sali nr 108.

Wejście do budynku jest na poziomie zero, drzwi otwierane są automatycznie; szerokość drzwi powyżej 90 cm, brak progów. Od wejścia jest bezpośrednie dojście do windy (platforma dla osób z niepełnosprawnościami).

W budynku korytarze są szerokie i płaskie z dobrym dostępem do wind i sal wykładowych. Sala nr 108 znajduje się na parterze.

Jedna łazienka dla osób z niepełnosprawnościami znajduje się na piętrze z dobrym dojściem od windy.

Dojazd do budynku jest możliwy z dwóch stron od Budynku Pomuzealnego (Wydział Historii).

W czasie spotkania nie zapewniamy tłumaczenia na Polski Język Migowy.

Zaproszeni goście

dr Marcin Jarząbek – historyk i oralista, pracuje w Instytucie Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Oprócz historii mówionej interesuje się historią społeczną i kulturową XIX i XX wieku, pamięcioznawstwem, historią pojęć społeczno-politycznych i socjologią historyczną. Jest autorem książki „Legioniści i inni. Pamięć zbiorowa weteranów I wojny światowej w Polsce i Czechosłowacji okresu międzywojennego” (2017) oraz „Podręcznika do historii mówionej” (2024).

dr hab. Paweł Rodak, prof. UW – historyk literatury i kultury polskiej, profesor w Instytucie Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, dyrektor Ośrodka Kultury Polskiej na Sorbonne Université (2016–2019), dyrektor IKP UW (2012–2016). Zajmuje się historią nowoczesnej literatury i kultury polskiej XX wieku (ze szczególnym uwzględnieniem okresu wojennego i diarystyki) oraz antropologią słowa w kulturze (przede wszystkim praktykami pisma i druku). Autor książek: „Wizje kultury pokolenia wojennego” (2000), „Pismo, książka, lektura. Rozmowy: Le Goff, Chartier, Hébrard, Fabre, Lejeune” (2009), „Między zapisem a literaturą. Dziennik polskiego pisarza w XX wieku (Żeromski, Nałkowska, Dąbrowska, Gombrowicz, Herling-Grudziński)” (2011). Od 2021 roku kieruje projektem badawczym „Życie pisane na konkurs. Praktyki pamiętnikarskie w Polsce 1918-1939 (analiza – recepcja – znaczenie)” (NCN, OPUS). 

prof. dr hab. Jerzy Kochanowski – absolwent Instytutu Historycznego UW; w latach 1988–2020 pracownik tegoż Instytutu, od 2020 w Instytucie Historii Sztuki UW. W latach 2000–2005 pracownik naukowy Niemieckiego Instytutu Historycznego w Warszawie, profesor gościnny uniwersytetów w Moguncji i Jenie. Zajmuje się m.in. dziejami społecznymi i kulturowymi Polski i Europy Środkowo-Wschodniej w XX w., kulturami wizualnymi (karykatura, fotografia), oral history, II wojną światową, historią Warszawy. W latach 2013–2018 był redaktorem naczelnym „Przeglądu Historycznego”. Autor m.in.: „Warszawiacy nie z tej ziemi. Cudzoziemscy mieszkańcy stolicy 1945–1989” (2013); „Tylnymi drzwiami. «Czarny rynek» w Polsce 1944–1989” (2010; tłum. niem. 2013; ang. 2017); „Rewolucja międzypaździernikowa. Polska 1956–1957” (2017; tłum. ang. 2023); „Wolne miasto. Zakopane 1956–1970” (2019); „Pomiędzy. Krótka historia Warszawy” (2023).

dr hab. Małgorzata Głowacka-Grajper – jest socjologiem i antropologiem społecznym. Pracuje na Wydziale Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie jest kierownikiem Katedry Antropologii Społecznej, Studiów Etnicznych i Migracyjnych. Jej główne zainteresowania badawcze obejmują kwestie współczesnej tożsamości narodowej i etnicznej, pamięci społecznej, w tym przede wszystkim aktywizmu pamięciowego oraz badania nad relacjami między lokalnym i narodowym wymiarem pamięci. Opublikowała kilkanaście artykułów i książek dotyczących mniejszości etnicznych i narodowych w Polsce i w Rosji, pamięci społecznej w krajach post-komunistycznych oraz pamięci powojennych przesiedleń. Jej ostatnie książki to: „Milieux de mémoire in Late Modernity. Local Communities, Religion and Historical Politics”, 2019 (z Zuzanną Bogumił), „The Burden of the Past. History, Memory, and Identity in Contemporary Ukraine”, 2020, (redakcja z Anną Wylegałą). Obecnie zajmuje się problematyką post-kolonializmu w odniesieniu do badań dziedzictwa kulturowego w Polsce.

Katarzyna Ziętal – menadżerka kultury, współzałożycielka i dyrektorka Centrum Archiwistyki Społecznej, historyczka, pionierka dziedziny archiwistyki społecznej w Polsce. W latach 2007–2019 pracowała w Fundacji Ośrodka KARTA, gdzie m.in. współtworzyła Otwarty System Archiwizacji – podstawowe narzędzie archiwów społecznych do porządkowania i opisywania swoich zbiorów. Pod jej redakcją merytoryczną ukazał się pierwszy polski podręcznik archiwistyki społecznej, wydany w 2012 roku. W tym roku wyróżniona tytułem Najlepszej Menedżerki Kultury na Mazowszu przez Mazowiecki Instytut Kultury.