faq archiwisty społecznego

W pierwszej kolejności polecamy lekturę naszego “Podręcznika dla archiwistów społecznych”. Podręcznik jest dostępny zarówno on-line, jak i w wersji papierowej.  Zachęcamy także do korzystania z naszych bezpłatnych szkoleń i konsultacji. Polecamy również zajrzeć na naszą bezpłatną platformę e-learningową, na której  znajdują się krótkie kursy w postaci filmów instruktażowych, ćwiczeń i porad dotyczących zakładania archiwum społecznego czy pozyskiwania, opisywania i digitalizacji zbiorów. Wreszcie, wiele zrealizowanych przez nas webinarów i spotkań zapisaliśmy na naszym kanale Youtube. W kilku playlistach uporządkowaliśmy szkolenia dotyczące wybranych zagadnień.

Polecamy obejrzenie naszego cyklu webinarów poświęconych historii mówionej. Webinary dotyczą zarówno podstaw nagrywania, kwestii etycznych, jak również archiwizacji relacji i ich wykorzystania w działaniach kulturalnych.

Archiwum społeczne nie musi gromadzić oryginałów dokumentów czy fotografii, a tylko ich kopie cyfrowe – choć oczywiście wartość historyczna istniejącego fizycznie obiektu archiwalnego jest niepodważalna. Archiwista_ka społeczny_a może wypożyczać oryginały w celu ich zeskanowania, a następnie zwracać je właścicielom i właścicielkom. Nie każde archiwum społeczne dysponuje przestrzenią i warunkami do przechowywania oryginalnych materiałów, stąd niektóre archiwa gromadzą zbiory w dużej mierze (lub wyłącznie) w formie cyfrowej.

Nawet w warunkach domowych materiałom archiwalnym powinniśmy zapewnić możliwie dobre warunki przechowywania, a więc przede wszystkim zadbać o stabilną temperaturę i wilgotność. W żadnym razie materiałów nie powinno się przechowywać w zawilgoconych piwnicach czy nasłonecznionych i ciepłych częściach mieszkania, np. przy kaloryferze. Należy zadbać o zabezpieczenie ich w odpowiednich opakowaniach (jeśli będziemy mieć taką możliwość – w bezkwasowych kopertach, pudełkach i teczkach).

Telefon może służyć do nagrywania relacji, ale korzystajmy z tego rozwiązania w ostateczności; namawiamy do realizacji nagrań za pomocą profesjonalnego sprzętu (dyktafonu). Dzięki temu uzyskamy nagrania dobrej jakości i będzie można z nich skorzystać na wielu polach – w reportażu radiowym, słuchowisku czy na wystawie.

Podobnie wygląda kwestia skanowania. Korzystanie z wielofunkcyjnych urządzeń biurowych daje w efekcie cyfrowe odwzorowanie fotografii czy dokumentu o relatywnie niskiej jakości. Warto zainwestować w bardziej specjalistyczny skaner o możliwie wysokich parametrach, dzięki czemu nasze pliki cyfrowe oddadzą więcej szczegółów oryginalnych archiwaliów i w przyszłości będzie możliwe ich reprodukowanie np. na wystawie czy w albumie. Jest to ważne zwłaszcza w sytuacjach, gdy po zeskanowaniu oryginału musimy oddać go właścicielowi, być może nie mając już w przyszłości szansy na ponowną, bardziej profesjonalną digitalizację.

Możliwe jest niemal bezkosztowe prowadzenie archiwum społecznego, nie licząc oczywiście poświęconego czasu. W praktyce jednak pojawiają się konieczne do sfinansowania potrzeby, takie jak skaner, dyktafon czy strona internetowa. Istnieją państwowe i samorządowe programy grantowe umożliwiające pozyskanie środków na projekty archiwalne, kulturalne czy edukacyjne; można też korzystać ze wsparcia fundacji lub dotrzeć do sponsorów w swoich miejscowościach. Warto gromadzić wokół siebie wolontariuszy lub praktykantów – ich nieodpłatna pomoc dla archiwum społecznego bywa nieoceniona. W 2024 roku CAS ruszył z pierwszą, pilotażową edycją „Na trwałe” projektu zabezpieczania zbiorów społecznych. Projekt powstał, aby wspierać archiwa społeczne w opiece nad gromadzonymi przez nie materiałami – zarówno w postaci cyfrowej, jak i fizycznej. Wyłonione w naborze organizacje otrzymują od nas wiedzę, narzędzia oraz wsparcie finansowe.

Skorzystaj z prowadzonej przez nas bazy archiwów społecznych. Aby odszukać archiwa działające w Twoim regionie możesz posłużyć się interaktywną mapą Polski (umożliwiającą przybliżanie i oddalanie interesującego Cię fragmentu mapy) lub tradycyjną wyszukiwarką, dającą możliwość wpisania nazwy miejscowości lub przeglądania listy archiwów według województw.