Archiwum społeczne – czym jest i jak zacząć je prowadzić?

Archiwum społeczne – czym jest? Jak je rozpoznać? Czy mogę założyć archiwum społeczne i jak to zrobić? Czy to jest trudne? To pytania, które często zadają sobie osoby zaczynające swoją przygodę z archiwistyką społeczną. W tym rozdziale pokażę, że założenie archiwum społecznego nie jest skomplikowane. Jeżeli widzisz wokół siebie temat, którym możesz się zająć, zbiory i historie, które możesz uratować, a przy tym chcesz to zrobić, to – tak: możesz założyć archiwum społeczne. Nie musisz mieć wykształcenia archiwistycznego i przechodzić przez skomplikowane procedury, a gdy w którymś momencie napotkasz trudności, możesz skorzystać z doświadczenia i wsparcia Centrum Archiwistyki Społecznej (CAS) oraz innych osób i podmiotów już prowadzących archiwa społeczne.

Archiwum społeczne to inicjatywa, której celem jest zapisywanie historii społeczności, wydarzeń i miejsc poprzez gromadzenie zbiorów, takich jak fotografie, dokumenty czy nagrania. W jego ideę wpisane są aktywne poszukiwanie zbiorów, udział społeczności w tworzeniu archiwum i w jego działaniach oraz szerokie upowszechnienie zebranych materiałów.

Najważniejsze cechy i elementy archiwum społecznego

Społeczna inicjatywa

Archiwum społeczne najczęściej powstaje jako społeczna inicjatywa. Nie jest powoływane odgórnie. O jego powstaniu nie decydują instytucja centralna czy przepisy prawne. Taką decyzję podejmują ludzie: miłośnicy historii, lokalni społecznicy, regionaliści, czyli osoby widzące potrzebę zajęcia się jakimś tematem, utrwalenia historii regionu, miasta czy wsi, zachowania – dla kolejnych pokoleń – pamięci o minionych wydarzeniach i o osobach, które miały w nich swój udział.

Rozpoczęcie działalności archiwum społecznego nie zawsze okazuje się rezultatem jakiegoś planu. Niekiedy archiwum powstaje na bazie zbiorów gromadzonych w czasie przygotowania wystaw, publikacji, filmów czy w trakcie realizacji innych projektów. Z czasem może jednak zyskać rangę jednego z najważniejszych działań.

Przykładem takiego archiwum jest Społeczne Archiwum Warszawy, prowadzone przez inicjatywę „Tu było, tu stało”. W 2010 roku powstał projekt ,,Tu było, tu stało” – interaktywna mapa Warszawy dokumentująca zmiany w jej przestrzeni po 1989 roku. Na jego potrzeby sięgnięto do prywatnych zbiorów. Okazało się wtedy, że kryją one skarby dotyczące architektury stolicy. Archiwum jako odrębny projekt powołano w 2016 roku i zaczęto systematycznie gromadzić fotografie oraz nagrywać wywiady z warszawiakami. W ten sposób udaje się zachować informacje o miejscach i budynkach, których już nie ma (więcej o powstaniu i działalności Społecznego Archiwum Warszawy przeczytasz w tekście Patrycji Jastrzębskiej pt. „Nienasyceni”).

Wiele archiwów społecznych jest prowadzonych przez biblioteki. Oczywiście, żadna z bibliotek nie powstała po to, aby w swoich ramach utworzyć archiwum społeczne. To dyrekcja i pracownicy podjęli decyzję o powstaniu takiego archiwum. Zwłaszcza w mniejszych miejscowościach to właśnie biblioteki są jedynymi (bądź jednymi z niewielu) instytucjami kultury. Mieszkańcy znają pracowników miejscowych bibliotek, sugerują się ich opiniami przy wyborze książek, szukają tam wiedzy o regionie, więc często w sytuacji, kiedy obawiają się o przetrwanie swoich zbiorów, kierują się do najbliższej biblioteki – i to jej pracownikom przekazują gromadzone całe życie zdjęcia i dokumenty. Przyrost tego rodzaju materiałów wielokrotnie decydował o powstaniu archiwum społecznego w bibliotekach (więcej o archiwum społecznym w bibliotece przeczytasz w tekście Łukasza Jakubowskiego pt. „Archiwum społeczne w bibliotece – połączenie doskonałe”).

Ludzie

W archiwum społecznym najważniejsi są ludzie. Zależnie od roli, jaką odgrywają dla archiwum, możemy wyróżnić:

• Twórców archiwum społecznego oraz jego wolontariuszy – archiwum społeczne jest najczęściej rezultatem czyjejś pasji, zainteresowania jakimś tematem. Od osoby lub osób zakładających archiwum społeczne zależy bardzo dużo. Twórca lub twórcy archiwum społecznego wybierają temat, którym będzie się zajmowało ich archiwum społeczne (np. historia lokalna). To oni pozyskują zbiory, opracowują je i dbają o ich właściwe przechowywanie. Oni animują lokalną społeczność i zachęcają ją do wspólnego działania wokół archiwum. Archiwistą społecznym może zostać każdy – nie jest potrzebne specjalistyczne wykształcenie, za to niezbędne okazują się czas i zaangażowanie, pasja i wiara w to, co się robi. Warto się jednak dokształcać: korzystać z dostępnych materiałów edukacyjnych, ze szkoleń, a także wymieniać się doświadczeniami z innymi. Bardzo często osoby zakładające archiwum pracują w nim na początku nieodpłatnie, przeznaczają na to swój prywatny czas. Ich pokłady energii są, siłą rzeczy, ograniczone, więc zachęcają do współpracy innych – wolontariuszy. Zazwyczaj są to osoby, które – podobnie jak archiwiści społeczni – motywowane pasją i chęcią pomocy, opracowują zbiory, digitalizują je, pomagają w organizacji wydarzeń, wystaw i spotkań.

• Ofiarodawców – drugą niezwykle ważną grupę stanowią ofiarodawcy, przekazujący do archiwum społecznego swoje pamiątki rodzinne, zdjęcia i dokumenty gromadzone i przechowywane latami, listy, dzienniki i inne materiały. Należy podkreślić, że żadne archiwum nie może istnieć bez zbiorów. To one są podstawą jego działalności. Bardzo często pierwszymi ofiarodawcami są osoby z najbliższego otoczenia twórcy lub twórców archiwum – rodzina, przyjaciele, znajomi, osoby z tej samej miejscowości. Jeżeli archiwum społeczne pokaże innym, jak ważne są dla niego zbiory, że o nie dba i wykorzystuje je właściwie, to grupa ofiarodawców może się powiększyć.

• Odbiorców – archiwum społeczne, dzięki swojemu społecznemu charakterowi i celom, dla których działa, ma zdolność do przyciągania osób ze swojego otoczenia: od wspomnianych ofiarodawców, przez wolontariuszy, aż po ludzi, którzy stają się odbiorcami jego działań. Może to się dziać szybciej lub wolniej, zależnie od specyfiki środowiska, w którym dane archiwum działa. Jednak nie należy się obawiać, że nowo założone archiwum społeczne nie zyska przychylności otoczenia.

Zbiory

Wiesz już, że archiwum społeczne nie może istnieć bez zbiorów. Zasób archiwum społecznego to przede wszystkim materiały przekazywane przez osoby prywatne. Nie każdy jednak chce się rozstawać z rodzinnymi zdjęciami i dokumentami. Doskonale rozumieją to archiwiści społeczni, którzy często digitalizują udostępniane im pamiątki, a oryginały zwracają właścicielom. Niezależnie od tego, czy archiwum ma w swoim zasobie oryginały, czy gromadzi zbiory tylko w formie cyfrowej, są to materiały unikatowe, często występujące tylko w tym konkretnym archiwum. Właśnie dlatego ważne jest nie tylko ich opracowanie i udostępnienie, lecz także zabezpieczenie i przechowywanie we właściwych warunkach, aby udało się zapewnić im trwałość. (Więcej o przechowywaniu oryginalnych zbiorów przeczytasz w tekście Moniki Supruniuk pt. „Przechowywanie oryginalnych zbiorów”, a o przechowywaniu zbiorów cyfrowych – w tekście Dawida Żądłowskiego pt. „Zabezpieczenie cyfrowych zasobów”.).

Jakie zbiory gromadzi archiwum społeczne?

Przyjrzyjmy się im dokładniej, ale pamiętajmy, że katalog nie jest zamknięty. Wśród zbiorów najczęściej spotykanych w archiwach społecznych znajdują się:

• Fotografie – znajdują się w zbiorach większości archiwów społecznych i często to właśnie od pozyskania zdjęć rozpoczyna się działalność archiwum. Prawie każdy z nas ma w domu jakieś fotografie, a najłatwiej zacząć gromadzenie zbiorów od materiałów, które występują powszechnie.

• Dokumenty pokazujące życie i działalność konkretnej osoby lub rodziny – to drugi najpopularniejszy rodzaj zbiorów. Wśród nich znajdziemy korespondencję, notatki, dokumenty dotyczące nauki szkolnej, pracy zawodowej i działalności społecznej.

• Wspomnienia, dzienniki lub pamiętniki – ten rodzaj zbiorów jest często wywoływany przez archiwistów, którzy zachęcają osoby z otoczenia archiwum do spisania wspomnień.

• Dokumenty życia społecznego – czyli ulotki, plakaty, materiały ikonograficzne odzwierciedlające wydarzenia społeczne i polityczne, dziejące się w przeszłości lub obecnie.

• Dokumenty pokazujące działalność innych organizacji i stowarzyszeń – zdarza się, że jakiś podmiot nie ma możliwości przechowywania swoich materiałów. Wtedy takie materiały trafiają do zaprzyjaźnionego archiwum społecznego jako depozyt i są przez nie również udostępniane.

• Nagrania audio i wideo – coraz powszechniejsze w zasobach archiwów społecznych. Archiwiści społeczni z powodzeniem prowadzą projekty związane z nagrywaniem wywiadów udzielanych zarówno przez najstarszych świadków historii, jak i przez osoby należące do różnych grup społecznych i zawodowych.

Pamiętaj, że cele archiwum społecznego to nie tylko pozyskiwanie i opracowywanie tych zbiorów, ale przede wszystkim ich udostępnianie i upowszechnianie, w tym – realizacja różnych działań z ich wykorzystaniem. Warto w tym miejscu jeszcze raz podkreślić konieczność uświadomienia sobie, że tym zbiorom i samym archiwom należy zapewnić trwałość i bezpieczeństwo.

Działania

Charakterystyczną cechą archiwów społecznych jest ich szeroka działalność, nie tylko typowo archiwalna. Dzięki różnorodnym działaniom zbiory archiwów społecznych zyskują drugie życie. Wyjęte z szuflad i pudeł, trafiają do miejsca, które odkrywa je na nowo, pokazuje je światu. Archiwum społeczne aktywnie pozyskuje zbiory, opracowuje je i zabezpiecza. Wiadomo jednak, że jego celem nie jest odłożenie tych materiałów na półki. Przeciwnie – wykorzystuje ono zbiory i bazuje na nich nieustannie. Zasób archiwum staje się podstawą do przygotowania wystaw i wydawnictw, do organizacji warsztatów czy spotkań z mieszkańcami i do wielu innych działań.

Z licznych publikacji powstających na podstawie zbiorów jest znana Fundacja TRES. Organizacja przygotowała także grę planszową (więcej o jej działalności przeczytasz w tekście Wojciecha Olejniczaka pt. „Uśpiona pamięć”), a Białostocki Ośrodek Kultury – grę online. Niektóre archiwa podejmują się działalności artystycznej na podstawie zbiorów. Przykładem niech będzie stowarzyszenie Saga Grybów ze swoimi muralami (więcej o jego działalności przeczytasz w tekście Kamila Kmaka pt. „Ukorzenić wykorzenione. Rozważania i doświadczenia praktyka archiwistyki społecznej”). Z działalnością archiwów wiążą się nieodłącznie spotkania z mieszkańcami, międzypokoleniowe warsztaty, a także spacery z wykorzystaniem zbiorów archiwalnych, jak – przykładowo – te organizowane przez Dźwiękowe Archiwum Kcyni oraz Stowarzyszenie Arteria. Powyższe przykłady ukazują zaledwie wycinek bogatej działalności archiwów społecznych. Łączą je wszystkie chęć zainteresowania otoczenia, lokalnej społeczności historią miejsca lub tematu, zamiar przywrócenia pamięci bezimiennym nieraz bohaterom i zapomnianym wydarzeniom, a także potrzeba zabezpieczenia unikatowych zbiorów. Istotę tej działalności oddaje hasło IV Kongresu Archiwów Społecznych, zorganizowanego przez Centrum Archiwistyki Społecznej we wrześniu 2021 roku: „Otwórz archiwum, uruchom społeczność”.

Zakładam archiwum społeczne

Wiesz już, czym jest archiwum społeczne. Czas, aby odpowiedzieć na pytania, które mogą pojawić się w momencie, gdy zdecydujesz się takie archiwum założyć.

Jaki podmiot może prowadzić archiwum społeczne?

Nie ma żadnych ograniczeń formalnych, które nie pozwalałyby na utworzenie archiwum społecznego tym, którzy chcą podjąć taką działalność. Archiwa społeczne są zakładane przez podmioty o różnym statusie formalnym. Wśród nich są m.in.:

• Organizacje pozarządowe – np. Fundacja im. Zofii i Jana Włodków, Fundacja „Memo” (Archiwum Gminy Andrychów, Archiwum Nowicy-Przysłup), Stowarzyszenie Biskupia Górka (Archiwum Społeczne Biskupiej Górki). W tym miejscu warto zaznaczyć, że niekiedy archiwum społeczne zakłada grupa osób początkowo niezrzeszona w stowarzyszeniu czy w fundacji. Wraz z upływem czasu i z rozszerzaniem działalności niektóre takie grupy formalizują działalność: zakładają organizację (np. stowarzyszenie czy fundację).

• Biblioteki – np. Biblioteka Publiczna im. Jarosława Iwaszkiewicza w Sępólnie Krajeńskim (Cyfrowe Archiwum Tradycji Lokalnej), Miejska Biblioteka Publiczna im. Adama Asnyka w Trzebini (Cyfrowe Archiwum Tradycji Lokalnej).

• Instytucje samorządowe – np. Urząd Miejski w Kcyni (Dźwiękowe Archiwum Kcyni).

• Stowarzyszenia i koła gospodyń wiejskich – np. Stowarzyszenie Gospodyń Wiejskich w Głogoczowie (Archiwum Społeczne Wsi Głogoczów) i Koło Gospodyń Wiejskich w Imbramowicach.

• Muzea – Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku (Archiwum Społeczne Sulejówka, prowadzone wspólnie z Towarzystwem Przyjaciół Sulejówka i z Miejską Biblioteką Publiczną im. profesora Zbigniewa Wójcika w Sulejówku), Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie („Pewnego razu w Wilanowie”).

Większość podmiotów powołuje archiwa społeczne m.in. na podstawie celów zapisanych w swoich statutach, takich jak: wywoływanie, gromadzenie, przechowywanie, opracowywanie i upowszechnianie źródeł czy świadectw historycznych, zgłębianie i promocja wiedzy o danej miejscowości czy konkretnym regionie albo ochrona dziedzictwa kulturowego.

Założenie samego archiwum społecznego nie wiąże się z koniecznością podpisywania umów, zgłaszania się do jakichkolwiek instytucji zwierzchnich – nie przechodzi się żadnego żmudnego procesu biurokratycznego. Warto natomiast zapisać się do Bazy Archiwów Społecznych.

Baza Archiwów Społecznych – baza prowadzona przez Centrum Archiwistyki Społecznej, gromadząca informacje o archiwach społecznych w Polsce.

Czym się będzie zajmowało moje archiwum społeczne?

W momencie powoływania archiwum społecznego należy podjąć decyzję, jakie zbiory będzie ono gromadzić. Jak wiele jest archiwów społecznych i jak szerokie są ich zainteresowania, pokazuje wspomniana Baza Archiwów Społecznych. Jeżeli dokładniej się z nią zapoznasz, to zauważysz, że archiwa dzielą się na te, które zajmują się:

• miejscowością, regionem lub małą ojczyzną – najwięcej archiwów społecznych ratuje świadectwa historyczne i przywraca pamięć o dziejach ich małych ojczyzn: miast, wsi, regionów. Przykłady takich archiwów to Archiwum Społeczne Gminy Samborzec (prowadzone przez Gminną Bibliotekę Publiczną w Samborcu i Gminny Ośrodek Kultury w Samborcu) lub Cyfrowe Archiwum Tradycji Lokalnej Miejskiej Biblioteki Publicznej – Hrubieszowskiego Centrum Dziedzictwa im. Krystyny i Stefana Du Chateau;

• tematem lub grupą zawodową albo społeczną – część archiwów gromadzi materiały, nagrywa wywiady historii mówionej i organizuje wydarzenia związane z konkretną tematyką lub z określoną grupą społeczną: Jakobstaf! Fundacja Harcerstwa interesuje się dziejami harcerstwa, Fundacja im. Zofii i Jana Włodków – dziejami ziemiaństwa, Centralne Archiwum Pielęgniarstwa Polskiego im. Barbary Purtak, prowadzone przez Polskie Towarzystwo Pielęgniarskie – losami pielęgniarek i położnych oraz zmianami zachodzącymi w specyfice tych zawodów, a fundacja Muzyka Odnaleziona – życiem muzycznym wsi Polski, Ukrainy i Białorusi;

• wybranym rodzajem zbiorów – Fundacja Archeologia Fotografii czy Średzkie Towarzystwo Fotograficzne gromadzą, opracowują i udostępniają fotografie (na co wskazują ich nazwy). Fundacja Animacja w ramach projektu Praga Gada skupia działania na nagrywaniu historii mówionej (nagrania audio i wideo);

• okresem historycznym – Fundacja Ośrodka KARTA dokumentuje dzieje Polski i jej najbliższego sąsiedztwa w XX wieku z perspektywy jednostki, a chociaż w swoim zasobie posiada dokumenty wykraczające poza ten okres, to są one w mniejszości;

• osobą – istnieją również takie archiwa społeczne, których cały zasób stanowi spuścizna konkretnej osoby: materiały dotyczące jej życia i działalności. Wśród takich archiwów są Fundacja Wielki Człowiek, prowadząca archiwum Jerzego Kukuczki (himalaisty znanego na całym świecie), czy Fundacja im. Zofii Rydet, opiekująca się spuścizną tej fotografki.

Na starcie przydadzą mi się…

• Ludzie – archiwum może założyć jedna osoba albo kilka osób. Oczywiście, zespół archiwum może powiększać się stopniowo. Zastanów się, ilu osób potrzebujesz do współpracy – do prowadzenia archiwum, do pozyskiwania zbiorów, do ich opracowywania i równocześnie do organizacji działań zewnętrznych. Warto nad tym pomyśleć i ustalić, gdzie w przyszłości możesz szukać współpracowników i wolontariuszy. Jakimi sposobami możesz zachęcić ich do współpracy? Kto z najbliższego otoczenia może Cię wesprzeć najszybciej? Pamiętaj, że to nie muszą być osoby z wykształceniem archiwistycznym i mające za sobą praktykę – wspólnie możecie zdobywać wiedzę i doświadczenie.

• Miejsce – czy potrzebujesz stałej siedziby i bez niej archiwum społeczne nie może powstać? Wszystko zależy od tego, czy chcesz gromadzić oryginalne zbiory. Jeżeli tak, musisz znaleźć dla nich miejsce. Możesz jednak zdecydować się na prowadzenie archiwum cyfrowego – wtedy siedziba nie jest potrzebna. W tej sytuacji pamiętaj o wykonywaniu kopii swoich zbiorów cyfrowych i o bezpiecznym ich przechowywaniu. Pamiętaj również, że podobnie jak w przypadku oryginałów, tak i w przypadku zbiorów cyfrowych niezmiernie ważne okazuje się zapewnienie im trwałości i bezpieczeństwa, aby mogły przetrwać lata.

• Sprzęt – dobór wyposażenia dla archiwum zależy od rodzaju jego działalności. Podstawowy sprzęt, o którym należy pomyśleć, to komputer, skaner, dysk zewnętrzny i dyktafon. W przypadku zakupów warto pamiętać, że te urządzenia będą służyły do prac archiwalnych.

• Środki finansowe – archiwa społeczne funkcjonujące w strukturach bibliotek czy instytucji samorządowych są finansowane przez te podmioty, chociaż mogą pozyskiwać na działalność archiwalną dodatkowe środki. Organizacje pozarządowe nie mają stałego finansowania, dlatego możliwości oraz zakres ich działań zależą głównie od pozyskanych funduszy (więcej o pozyskiwaniu środków na działania archiwum przeczytasz w tekście Agnieszki Wargowskiej-Dudek pt. „Pozyskiwanie środków na działania”).

• Wiedza – nie trzeba być archiwistą z wykształcenia, żeby prowadzić archiwum społeczne. Wiedzę przydatną w tej działalności możesz zdobywać stopniowo. Pomocne wówczas będzie Centrum Archiwistyki Społecznej.

Skorzystaj ze szkoleń i z narzędzi Centrum Archiwistyki Społecznej

Oferta edukacyjna i narzędziowa Centrum Archiwistyki Społecznej, adresowana do archiwistów społecznych, jest bezpłatna i bardzo szeroka. Tworzymy ją na bazie naszych codziennych doświadczeń pracy z przedstawicielami archiwów.

• Szkolenia stacjonarne i online – CAS prowadzi szkolenia m.in. z pozyskiwania i opracowania zbiorów archiwalnych, z ich zabezpieczania, z digitalizacji, z prawa autorskiego, z realizacji działań z wykorzystaniem zbiorów oraz z ich promocji. Prowadzącymi są zarówno pracownicy Centrum, jak i eksperci zewnętrzni. Informację o szkoleniach znajdziesz na tej, w zakładce Wydarzenia oraz na profilu CAS w serwisie Facebook. Nagrania naszych szkoleń online są dostępne w serwisie YouTube.

• Konsultacje – od poniedziałku do piątku w godzinach pracy CAS nasz personel konsultuje wątpliwości, odpowiada na pytania i pomaga w rozwiązaniu problemów zgłaszanych przez archiwa społeczne. Konsultacje odbywają się drogą telefoniczną, mailową lub w trakcie spotkań online.

• Wizyty studyjne – pracownicy CAS odwiedzają archiwa społeczne na ich zaproszenie. W trakcie wizyty odbywają się warsztaty dla archiwistów społecznych, często konsultowane są wtedy metody opracowania archiwalnego czy kwestie związane z przechowywaniem zbiorów.

• Materiały edukacyjne, informacyjne i inspiracyjne dostępne online – na stronie internetowej CAS znajdziesz materiały instruktażowe oraz wskazówki dotyczące założenia i prowadzenia archiwum społecznego (Jak zostać archiwistą społecznym?). Ponadto przeprowadzamy wywiady z archiwistami społecznymi. Możesz się zainspirować tymi przykładami i wykorzystać je do własnej działalności.

• Otwarty System Archiwizacji (OSA) – bezpłatne narzędzie online, służące do opracowywania zbiorów archiwum społecznego. Zintegrowano je z portalem Zbiory Społeczne, umożliwiającym szerokie udostępnianie zbiorów. Z OSA może korzystać każde archiwum społeczne.

Podsumowanie

Mam nadzieję, że po przeczytaniu tego tekstu zgodzisz się ze mną w pełni: założenie archiwum społecznego naprawdę nie jest skomplikowane. Jeżeli zatem interesujesz się jakimś tematem, wiesz, że osoby z Twojego otoczenia posiadają materiały go dotyczące i że warto te materiały zabezpieczyć, udostępniać, to szczerze zachęcam Cię do włączenia się w ten ruch i do założenia archiwum społecznego. Archiwa społeczne pokazują, że każda historia jest ważna i że każdy człowiek odgrywa w niej istotną rolę. Zmieniły wiele społeczności, odkryły nieznane historie, przywróciły pamięć o wydarzeniach i osobach. Możesz się o tym przekonać po lekturze tekstów z drugiej części podręcznika. Ich autorami są właśnie archiwiści społeczni. Wierzę, że działalność tych osób Cię zafascynuje i zainspiruje do własnych, podobnych działań.

---

Materiały dodatkowe:

Szkolenia online

• kurs ,,Zostań archiwistą społecznym”, dostępny na stronie kursy.cas.org.pl

• webinar Centrum Archiwistyki Społecznej Działania lokalne w archiwum społecznym – pomysły i inspiracje, prowadzenie: Justyna Makarewicz

Przykładowe fragmenty statutów organizacji i instytucji prowadzących archiwa społeczne

• Statut Łódzkiego Stowarzyszenia Inicjatyw Miejskich „Topografie”:  
  „§ 4. Stowarzyszenie stawia przed sobą następujące cele:  Gromadzenie i promocja wiedzy o Łodzi i województwie łódzkim, ich historii i kulturze w kraju i zagranicą; (…) Gromadzenie pamięci biograficznej łodzian; (…) Ochrona dziedzictwa kulturowego w tym zabytków.”

• Statut Fundacja Ośrodka KARTA: 
  „§ 6. Celem Fundacji jest wywoływanie, gromadzenie, przechowywanie, opracowywanie i upowszechnianie źródeł, danych, świadectw historycznych i literackich związanych z historią Polski XX wieku (…).”

• Statut Gminnej Biblioteki Publicznej w Raszynie:
  „§ 6. Celem działalności Biblioteki jest zaspokajanie i rozwijanie potrzeb czytelniczych, edukacyjnych, kulturalnych i informacyjnych społeczeństwa oraz upowszechnianie wiedzy i kultury. 
  § 7. 1. Do podstawowych zadań Biblioteki należy: 
  7) Współdziałanie z bibliotekami innych sieci, instytucjami kultury, organizacjami pozarządowymi i społecznymi, wolontariuszami oraz środowiskiem lokalnym w celu zaspokajania potrzeb użytkowników w zakresie czytelnictwa, podnoszenia poziomu wiedzy, kultury i zachowania dziedzictwa własnego regionu (…).”