Pierwsze warsztaty NID i CAS w ramach projektu „Zapis tradycji”

Trzydniowymi warsztatami w Muzeum Miejskim w Żywcu rozpoczął się projekt „Zapis tradycji”, realizowany przez Narodowy Instytut Dziedzictwa w partnerstwie z Centrum Archiwistyki Społecznej.

Celem projektu jest dokumentacja, archiwizacja i udostępnienie zbiorów lokalnych wspólnot z Żywiecczyzny. Działania te pomogą zachować i zaprezentować ich unikalne tradycje i zwyczaje. 

W warsztatach wzięli udział lokalni partnerzy oraz depozytariusze niematerialnego dziedzictwa kulturowego, reprezentujący: zabawkarstwo żywiecko-suskie, kolędowanie dziadów noworocznych na Żywiecczyźnie, umiejętność gry na dudach żywieckich i ich wytwarzania, tradycje noszenia mieszczańskiego stroju żywieckiego oraz bacowanie.

Pierwszy dzień szkolenia skierowany był do lokalnych partnerów projektu. Warsztaty otworzyła Katarzyna Sadowska-Mazur, kierowniczka Zespołu ds. Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego NID, która przywitała uczestników i opowiedziała o genezie projektu „Zapis tradycji”. Założenia i cele projektu przedstawiła jego twórczyni oraz koordynatorka Agata Mucha, koordynatorka regionalna ds. niematerialnego dziedzictwa kulturowego NID. Uczestnicy warsztatów poznali też działalność Centrum Archiwistyki Społecznej i wybranych archiwów społecznych. Zagadnienia te zaprezentowały Małgorzata Pankowska-Dowgiało, kierowniczka Działu Rozwoju Kompetencji Archiwistów Społecznych, i Adriana Kapała, koordynatorka szkoleń i edukacji z CAS.

W dalszej części spotkania lokalni partnerzy projektu opowiedzieli o swojej działalności oraz o wsparciu, jakie oferują członkom lokalnych wspólnot – depozytariuszom wpisanym na krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego, których tradycji i zwyczajów dotyczy projekt. Gminny Ośrodek Kultury w Milówce reprezentował jego dyrektor Andrzej Maciejowski, przedstawiciel osób kontynuujących tradycję dziadów żywieckich. Gminny Ośrodek Kultury w Stryszawie, który prowadzi Dom Zabawkarza, reprezentowała dyrektor Renata Chudzik, natomiast Fundację 9sił – wiceprezes Przemysław Ficek, dudziarz, budowniczy instrumentów. Wśród zaproszonych gości znaleźli się również przedstawiciele wspólnot, które aktualnie przygotowują wnioski o wpis na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego, czyli Asysta Żywiecka  i wiceprezes zarządu Dorota Firlej (tradycja noszenia żywieckiego stroju mieszczańskiego) oraz Józef Michałek, wojewoda wołoski, z Fundacji Pasterstwo Transhumancyjne (bacowanie). 

W ostatniej części szkolenia uczestnicy poznali między innymi podstawy digitalizacji na skanerze płaskim, a także założenia i główne funkcjonalności Otwartego Systemu Archiwizacji oraz portalu Zbiory Społeczne, które przedstawiła Ewa Majdecka, kierowniczka Działu Rozwoju Narzędzi Cyfrowych z CAS.

Kolejne dwa dni szkolenia były dedykowane depozytariuszom. Prowadziły je głównie przedstawicielki Centrum Archiwistyki Społecznej. W piątek, 8 kwietnia, omówiono projekt, funkcjonowanie Otwartego Systemu Archiwizacji i portalu Zbiory Społeczne. Przybliżono specyfikę archiwistyki społecznej. Kolejną, bardzo ważną część spotkania stanowiła prezentacja depozytariuszy tradycji: zabawkarstwa żywiecko-suskiego, kolędowania dziadów noworocznych na Żywiecczyźnie, gry na dudach żywieckich i ich wytwarzania, noszenia mieszczańskiego stroju żywieckiego oraz bacowania. Po przerwie obiadowej uczestnicy warsztatów mieli okazję obejrzeć pokaz tańców w wykonaniu Asysty Żywieckiej. Członkowie stowarzyszenia wystąpili w tradycyjnych żywieckich strojach mieszczańskich. Ostatni tego dnia blok warsztatowy, dotyczący podstaw bezpiecznego przechowywania zbiorów, gościnnie poprowadziła Agata Barczyńska, główny konserwator Muzeum Etnograficznego w Krakowie.

W sobotę, 9 kwietnia, skupiono się na zagadnieniach praktycznych. Depozytariuszy przygotowywano do nagrywania, digitalizacji oraz opisu zbiorów, przekazując im wiedzę niezbędną do działań w ramach projektu. Uczestnicy szkolenia przygotowali własne materiały w postaci archiwalnych zdjęć z rodzinnych zbiorów.

Serdecznie dziękujemy za współpracę Dyrekcji i Pracownikom Muzeum Miejskiego w Żywcu – Stary Zamek, Asyście Żywieckiej – za prezentację, a przede wszystkim Depozytariuszom – za przyjęcie i zaangażowanie. 

Dziękujemy również dr hab. Kindze Czerwińskiej, prof. UŚ, za konsultacje scenariuszy wywiadów.

Organizatorzy: Narodowy Instytut Dziedzictwa, Centrum Archiwistyki Społecznej, 

Współorganizator: Muzeum Miejskie w Żywcu – Stary Zamek

W grafice użyto zdjęcia ze zbiorów prywatnych Doroty Ryżki, które przedstawia dudziarza Edwarda Byrtka z Pewli Wielkiej.

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

• 

•