Giovanna i Leonard

Biblioteka Publiczna im. Jarosława Iwaszkiewicza w Sępólnie Krajeńskim
Autor tekstu: Łukasz Jakubowski

W maju 1943 roku, po osiągnięciu pełnoletności, Leonarda Rzepińskiego z Sępólna Krajeńskiego wcielono do Wehrmachtu. Po roku spokojnej służby w Belgii i Holandii młodzian trafił do Włoch, gdzie trwały ciężkie walki. Jednak Rzepiński nie zamierzał przelewać krwi za III Rzeszę. Przy pierwszej sposobności zdezerterował, po czym zgłosił się do polskiej armii. Niebawem został żołnierzem 3. Dywizji Strzelców Karpackich. Bił się nad rzeką Senio, w trakcie zmagań o Bolonię został ranny. Końca wojny doczekał w lazarecie. Po wypisaniu ze szpitala pozostał we Włoszech. Wiedział, że bez wykształcenia wiele w życiu nie osiągnie. Postanowił więc nadrobić edukacyjne zaległości – rozpoczął naukę w Gimnazjum i Liceum 3. Dywizji Strzelców Karpackich w Amandoli, gdzie rozlokowano część uczniów i personelu szkoły.

W naszym archiwum znajduje się album fotograficzny Leonarda Rzepińskiego ze zdjęciami z tego okresu. Przeglądając je, przypatruję się postaciom zatrzymanym w kadrze. Rzepiński i jego kompani są jeszcze w mundurach, ale to już tylko pro forma. Nie w głowie im walka.Widzę bowiem uśmiechniętych żołnierzy na plaży w San Benedetto del Tronto, widzę sanktuarium maryjne w Montefortino, widzę uliczki i panoramy samej Amandoli, położonej malowniczo pośród gór… Nie mam wątpliwości, że tam się żyło, że tam się nadrabiało stracone lata: wędrowało po Apeninach, cieszyło południowym słońcem i – co dla mnie oczywiste – puszczało oczko do Włoszek. Na to ostatnie również mam dowód w albumie – a przynajmniej tak podpowiada mi wyobraźnia.

Jedno zdjęcie w zbiorze nieco odbiega od reszty. Przedstawia ono dwie młode, ładne brunetki. Na odwrocie ani chybi ta z nich, której na imię Giovanna, pisze: „Ricordo per mio caro Leonardo”… Kilkadziesiąt zdjęć kompanów z pola walki i ze szkolnej ławki i jedno ujęcie tajemniczej Giovanny. Rzepiński kolejne dziesięciolecia spędził w Polsce. W kraju, w którym szczytem podróżniczych marzeń był wakacyjny wyjazd do Bułgarii nad Morze Czarne. Ile razy wracał w tym czasie myślami do beztroskich miesięcy w Amandoli i do Giovanny? Dni spędzone w Italii miał niewątpliwie w sercu. W 1992 roku był w Warszawie z okazji 50. rocznicy powstania 3. Dywizji Strzelców Karpackich, rok później gościł w Starogardzie Gdańskim na Światowym Zjeździe Absolwentów Szkoły Karpackiej, a w 1994 i 1995 roku odwiedził Włochy w związku z obchodami 50. rocznicy – odpowiednio – bitwy o Monte Cassino i o Bolonię.

Giovanna, Leonard i ich historia nie dawały mi spokoju. Aby rzucić więcej światła na relację Włoszki i Polaka, postanowiłem skorzystać z Facebooka. Odnalazłem tam grupę Le logge di Amandola. Umieściłem na niej fotografię z nadzieją, że wspólnymi siłami, u źródła, uda nam się dowiedzieć czegoś więcej. I faktycznie tak się stało. Uświadomiono mi, że „1 Settembre XVII”, który również znajdziemy na rewersie, oznacza 1 września 1939 roku, a coś, co miałem za „Brighigella – Forbi” należy raczej odczytać jako „Brisighella – Forli”. Ale poza tym, to i inne zdjęcia z Amandoli, które później opublikowałem na grupie, doprowadziły do ożywionej dyskusji na temat przeszłości miasta i pobytu polskich żołnierzy. Okazało się, że dla osób stamtąd zamieszczone fotografie stanowią rarytasy, zatem wspomnień, wzruszeń i podziękowań nie brakowało. Nikt nie rozpoznał Giovanny, to fakt. „Ricordo per mio caro Leonardo” brzmi zatem równie enigmatycznie, jak do tej pory. Jednak w zestawianiu z zawartością albumu wystarcza mi, żebym mógł sobie dopowiedzieć resztę. Giovanna i Leonard. Może Amandola, a może nie. Na pewno Włochy, koniec wojny, młodość. La dolce vita.

Opracowano na podstawie materiałów z Cyfrowego Archiwum Tradycji Lokalnej (teczka Leonarda Rzepińskiego, w tym między innymi: Soldier’s service and pay book, album fotograficzny, „Zarys historyczny drogi życiowej Leonarda Rzepińskiego” – maszynopis autorstwa Leonarda Rzepińskiego z dnia 11 listopada 1999 roku), oraz Facebooka (https://www.facebook.com/groups/351521175499287/user/100021628770930/).